21:52:02
Araştırmacılara göre 15 milyon insan felakete yol açabilecek buzul gölü patlamaları nedeniyle risk altında…

Dünyanın dört bir yanındaki buzullar endişe verici bir hızla eriyor ve arkalarında devasa su havuzları bırakıyor. Eriyen su, buzulun geride bıraktığı çukuru doldurarak buzul gölü olarak bilinen yapıyı oluşturuyor. Sıcaklıklar arttıkça ve buzulun daha fazla parçası eridikçe göl yükselir – ve bir gölün aşağısında yaşamak son derece tehlikeli olabilir. Göl çok yükselirse ya da çevresindeki toprak veya buz yol verirse, göl patlayabilir, su ve enkaz dağlardan aşağı akabilir.

Bu olaya buzul gölü patlaması deniyor ve Nature Communications dergisinde Salı günü yayımlanan bir çalışmaya göre, dünya çapında bir buzul gölünün 30 mil yakınında yaşayan yaklaşık 15 milyon insan risk altında. Bunların yarısından fazlası sadece dört ülkede yoğunlaşıyor: Hindistan, Pakistan, Peru ve Çin.

Bu çalışma, uzmanların abartılamayacağını söylediği buzul gölü patlamalarının potansiyel etkisini özel olarak inceleyen ilk çalışmadır.

Çalışmanın yazarlarından ve Yeni Zelanda’daki Canterbury Üniversitesi‘nde kıdemli öğretim görevlisi olan Tom Robinson, bir buzul gölü patlamasının “iç tsunami" gibi olduğunu söyleyerek etkisini ani bir baraj çökmesine benzetti.

Robinson basına verdiği demeçte, “Bu buzul barajlarının inşa edilmiş barajlardan hiçbir farkı yok" dedi. “Örneğin Hoover Barajı’nı ele alırsak, arkasında devasa bir göl var, ancak Hoover Barajı’nı aniden kaldırırsanız, bu suyun bir yere gitmesi gerekir ve devasa sel dalgaları halinde bir vadiden aşağı akacaktır."

Bu seller çok az veya hiç uyarı olmadan gerçekleşir. Daha önceki buzul gölü patlamalarında binlerce insan ölmüş, mülkler ve kritik altyapı tahrip olmuştu. Peru’daki Cordillera Blanca bu tehlikeli fenomenin görüldüğü sıcak noktalardan biridir. Araştırmacılar, 1941’den bu yana dağ silsilesinin çığlardan buzul gölü patlamalarına kadar 30’dan fazla buzul felaketi yaşadığını ve bu felaketlerin 15.000’den fazla can aldığını tespit etti.

Pakistan’da geçen yıl yaşanan sel felaketinin ne kadarının buzul erimesiyle bağlantılı olduğu henüz netlik kazanmamış olsa da, ülke kutup bölgeleri dışında dünyanın herhangi bir yerinden daha fazla buzula ev sahipliği yapıyor. Bilim insanları, sadece 2022 yılında ülkenin kuzeyindeki Gilgit-Baltistan bölgesinde en az 16 buzul gölü patlaması vakası yaşandığını ve bunun önceki yıllarda görülen beş ya da altı olaydan çok daha fazla olduğunu söyledi.

Çalışma, bu patlamalara en çok maruz kalan bölgenin Nepal, Pakistan ve Kazakistan’ı içeren Yüksek Dağlık Asya olduğunu ortaya koydu. Bilim insanları, bu bölgedeki her insanın ortalama olarak bir buzul gölünün yaklaşık altı mil yakınında yaşadığını belirtti.

Ancak Robinson, Peru ve Bolivya’yı da içeren And Dağları bölgesinin, bölgede ne kadar az araştırma yapıldığı göz önüne alındığında en endişe verici bölgelerden biri olduğunu söyledi. Çalışma, son yirmi yılda And Dağları’ndaki buzulların iklim krizinin bir sonucu olarak hızla eridiğini, arkalarında dev buzul gölleri oluşturduğunu ve patlama sel tehdidini artırdığını belirtti.

Robinson, Kuzey Amerika ve Avrupa Alpleri’nin yüksek derecede savunmasız olarak öne çıkmadığını, çünkü buzul havzalarının çevresinde daha az insanın yaşadığını belirtti. Bu bölgelerde tehlikeler oldukça yüksek olsa bile, maruz kalan nüfusun azlığının onlara “düşük tehlike puanı" verdiğini söyledi.

Çalışmada yer almayan Carnegie Mellon Üniversitesi‘nden buzulbilimci David Rounce, Salı günkü çalışmanın küresel karşılaştırma açısından “güçlü" olduğunu söyledi ve buzul gölü patlamalarından kaynaklanan riskin ve acil durum yönetim stratejilerinin zaman içinde nasıl değiştiğini görmenin ilginç olacağını belirtti.

Basına konuşan Rounce, “Bu, zamanımızın ve araştırma çabalarımızın çoğunu nereye harcadığımızı ve nereleri geliştirebileceğimizi anlamak için gerçekten güzel bir ilk geçiş" dedi ve yazarların kullandığı yöntemin “gelecekte bu maruziyetin nerede değişebileceğini veya bu tehlikenin nerede değişebileceğini anlamak için" gelecekteki projeksiyonlara uygulanabileceğini sözlerine ekledi.

Eriyen buzullar iklim krizinin en açık ve görünür işaretlerinden biridir. Rounce‘un başyazar olduğu yakın tarihli bir çalışma, fosil yakıtların aşamalı olarak ortadan kaldırılması da dahil olmak üzere dünyanın iddialı küresel iklim hedeflerine ulaşılsa bile, gezegendeki buzulların yarısının yüzyılın sonuna kadar kaybolabileceğini ortaya koymuştur.

Robinson, sıcaklıklar ısınmaya devam ettikçe, araştırmalarının küresel liderlerin buzul erimesinin neden olduğu aşırı sel baskınları için erken uyarı sistemlerine en çok hangi ülkelerin ihtiyaç duyduğunu belirlemelerine yardımcı olabileceğini umduğunu söyledi.

“Küresel bir topluluk olarak sınırlı kaynaklara sahibiz ve bazılarımızın diğerlerinden daha fazla kaynağa erişimi var" dedi. “Bu kaynakların, etkilerinin potansiyel olarak oldukça şiddetli olabileceği alanlarda iyi bir şekilde kullanıldığından emin olmak istiyoruz."

Robinson, Hindistan, Pakistan, Peru ve Çin gibi en savunmasız ülkelere yatırım yapıldıktan sonra, “bu listede aşağıya doğru ilerleyebilir ve patlayan buzul göllerinden daha fazla hayat kurtarmak için çalışmaya devam edebiliriz" diye ekledi.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…