12:04:02

İhbarcının İddiasına Göre Zuckerberg’in Meta’sı Kullanıcı Verilerini Çin İle Paylaşmayı Düşündü

Bir ihbarcının şikayetine göre Meta, Facebook‘u Çin’deki milyonlarca internet kullanıcısına ulaştırmak için başarısız bir girişimde bulunarak, sansür sistemi geliştirmek de dahil olmak üzere aşırı çaba sarf etti. Şirketin eski bir küresel politika direktörünün yeni bir ihbar şikayetine göre Meta, Çin Komünist Partisi‘nin onayını kazanmak ve Facebook‘u Çin’deki milyonlarca internet kullanıcısına ulaştırmak için başarısız bir girişimde bulunarak içeriği sansürlemek ve siyasi muhalefeti engellemek için aşırı çaba sarf etmeye istekliydi…

Çin politikasıyla ilgilenen bir ekipte çalışan Sarah Wynn-Williams‘ın şikayetinde, sosyal medya devinin kârlı Çin pazarına girmeyi o kadar çok istediği iddia ediliyor ki, iktidar partisinin ülkede görünen tüm sosyal medya içeriğini denetlemesine ve muhalif görüşleri bastırmasına izin vermeye razı olduğu belirtiliyor.

O zamanki adı Facebook olan Meta, 2015 yılında Çin için bir sansür sistemi geliştirdi ve 78 sayfalık şikayetin Washington Post tarafından özel olarak görülen bir kopyasına göre, hangi içeriğin kaldırılacağına karar verecek ve “sosyal huzursuzluk” zamanlarında tüm siteyi kapatabilecek bir “baş editör” kurmayı planladı.

Nisan ayında Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu‘na sunulan şikayete göre Meta CEO’su Mark Zuckerberg, şirketin Çin’e girmelerine yardımcı olacağını umduğu üst düzey bir Çinli yetkilinin baskısı üzerine ABD’de yaşayan yüksek profilli bir Çinli muhalifin hesabını kapatmayı da kabul etti.

Şikayete göre, Çin’e girme çabaları sorulduğunda, Meta yöneticileri yatırımcılara ve Amerikalı düzenleyicilere defalarca “yanıt vermedi veya yanıltıcı bilgiler” sağladı.

Wynn-Williams, SEC şikayetini, şirketin planları hakkında The Post tarafından incelenen dahili Meta belgeleriyle destekledi. 2017’de işinden kovulan Wynn-Williams‘ın bu hafta şirketteki zamanını belgeleyen “Dikkatsiz İnsanlar” başlıklı bir anı kitabı yayımlaması da planlanıyor: Güç, Açgözlülük ve Kayıp İdealizmin Uyarıcı Hikayesi” başlıklı bir anı kitabı yayımlayacak.

Şikayette yer alan bir nota göre, Meta liderleri Çinli hükümet yetkilileri tarafından Çinli kullanıcıların verilerini yerel veri merkezlerinde barındırmaları için agresif bir baskı ile karşı karşıya kaldı ve Wynn-Williams, Çin Komünist Partisi’nin vatandaşlarının kişisel bilgilerini gizlice elde etmesini kolaylaştıracağını iddia etti.

Electronic Frontier Foundation‘ın küresel gizlilikten sorumlu politika direktörü Katitza Rodriguez yaptığı açıklamada, “Çin gibi otoriter eğilimleri olan ülkelerde, veri akışları üzerindeki sıkı hükûmet kontrolleri sansür, gözetim ve baskı araçlarına dönüştürülüyor” dedi.

“Veriler yerel olarak depolandıktan sonra, şirketler Pekin’in taleplerine uymaları ya da Çinli tüketicilere erişimlerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaları için baskı altına alınıyor.”

Meta yıllardır Çin’i özgür bir küresel internetin düşmanı olarak gösteriyor. Zuckerberg, 2019 yılında Georgetown Üniversitesi‘nde yaptığı bir konuşmada Çin’in “kendi internet vizyonunu diğer ülkelere ihraç ettiği” uyarısında bulunmuştu. Ertesi yıl, dönemin küresel işlerden sorumlu başkan yardımcısı Nick Clegg, Post gazetesinde yayımlanan bir yazısında hükûmetlerin Çin’in izinden giderek interneti “dünyanın geri kalanından” ayırmaya çalıştığından yakındı.

Meta ayrıca Çin’i ve Çin’e ait sosyal medya uygulaması TikTok‘u eleştiren kampanyalar yürüten American Edge adlı kâr amacı gütmeyen bir kuruluşu da finanse etti.

Şirketin Çin karşıtı yorumları, DeepSeek‘in yapay zekâ asistanının Ocak ayında uygulama mağazalarının zirvesine çıkmasından bu yana yoğunlaştı ve Çin merkezli şirket, yapay zekâ teknolojisinin Meta ve OpenAI‘nin rakiplerinin maliyetinin çok altında geliştirilmesiyle övündü.

Meta‘nın küresel ilişkiler sorumlusu Joel Kaplan, Threads‘te yayımlanan bir yazıda şirketin “ABD’yi yapay zekânın en ileri noktasında tutmak ve küresel yapay zekâ standardının Çin’in değil bizim ortak değerlerimize dayandığından emin olmak için Yönetim ile birlikte çalışacağını” yazdı. Zuckerberg Ocak ayında yaptığı açıklamada şirketin Başkan Donald Trump‘la birlikte çalışarak “dünyanın dört bir yanında Amerikan şirketlerinin peşine düşen ve daha fazla sansür uygulamak isteyen hükûmetleri geri püskürteceğini” belirtmiş ve “Çin uygulamalarımızın ülkede çalışmasını bile sansürledi” demişti.

Şu anda bir teknoloji politikası danışmanı olan Wynn-Williams, “Başkan Trump için en önemli önceliklerden biri Batı’nın bu kritik (yapay zekâ) yarışını kazanmasıdır, ancak Meta yıllardır Çin Komünist Partisi ile el ele çalışmakta, onlara en son teknolojik gelişmeler hakkında bilgi vermekte ve bu konuda yalan söylemektedir” dedi. “İnsanlar gerçeği bilmeyi hak ediyor.”

Meta sözcüsü Andy Stone yaptığı açıklamada, şirketin Çin’de faaliyet göstermekle ilgilenmesinin “bir sır olmadığını” söyledi.

“Bu konu on yıl öncesinden başlayarak geniş bir şekilde rapor edilmişti,” dedi. “Nihayetinde, Mark Zuckerberg’in 2019’da açıkladığı gibi, araştırdığımız fikirleri hayata geçirmemeyi tercih ettik.”

‘Aldrin Projesi’

On yıl önce Meta, bazı tahminlere göre Amerikan pazarında var olandan daha fazla olan milyonlarca kullanılmayan internet kullanıcısı ile Çin’i fethedilmemiş ve oldukça kazançlı bir fırsat olarak gördü. Wynn-Williams’a göre Çinli satıcılar, ülke dışındaki müşterileri hedeflemek için bayiler aracılığıyla Facebook’ta çok sayıda reklam satın alıyordu. Zuckerberg, COO Sheryl Sandberg ve o zamanki iletişim ve kamu politikaları başkanı Elliot Schrage dahil üst düzey yöneticilere Facebook‘u Çin’e getirmenin şirketin dünyayı birbirine bağlama misyonunu yerine getireceğini söyledi.

Şikayette yer alan 2014 tarihli bir e-postada Zuckerberg, “3 yıl içinde Çin’de daha fazla hizmetimizin olmasını istiyorsak, bu konuda yoğun bir şekilde çalışmaya başlamamız gerektiğini düşünüyorum” diye yazmıştı.

Zuckerberg ülkeye olan ilgisini kamuoyu önünde göstermişti. CEO, ÇKP Sekreteri Xi Jinping‘in “Çin’in Yönetimi” adlı kitabı için bir tanıtım yazısı yazmış ve Çin’in o zamanki iktidar partisinin propaganda departmanı başkan yardımcısı Lu Wei kendisini ziyaret ettiğinde masasında bir kopyasını sergilemişti. New York Times‘ın haberine göre Zuckerberg ayrıca üniversite öğrencilerine Mandarin dilinde 20 dakikalık bir konuşma yaptı ve o sırada lider olan Xi‘den doğmamış kızına onursal bir Çince isim vermesini istedi.

Şikayette, Zuckerberg‘in perde arkasında, hizmetlerinin Çin’de yasal olarak sunulabilecek bir versiyonunu geliştirmek için 2014 yılında bir “Çin ekibi” kurduğu iddia ediliyor -Ay’a ilk insanlı uzay aracını indiren astronot Buzz Aldrin‘in adını taşıyan “Aldrin Projesi” kod adlı bir proje.

Meta, Çin Komünist Partisi’nin taleplerini karşılamaya istekli olduğunu göstermeye hevesliydi. Temmuz 2014’te Meta çalışanları, Zuckerberg‘in Lu‘ya göndermesi için bir mektup taslağı hazırladı ve şikayette yer alan bir e-postaya göre, şirketin “Çin için potansiyel olarak tehlikeli olan terörist siteleri kaldırmak” için San Francisco’daki Çin Konsolosluğu ile zaten çalıştığını söyledi ve “dünyadaki tüm elçilikler veya Konsolosluklarla daha yakın çalışmayı” teklif etti. Konsolosluk sözcüsü yaptığı açıklamada “durumdan haberdar olmadığını” söyledi.

Meta liderleri, pazarlık güçlerini arttırmak için uzun süredir devam eden gizlilik kurallarını Çin hükûmetinin yararına esnetmeyi de düşündüler. Belgelere göre, Ağustos 2014’te Meta’nın gizlilik ekibinin üyeleri, İrlanda veri koruma komiserine Hong Kong kullanıcılarının ABD ve Avrupa Birliği‘ndeki kullanıcılarla aynı gizlilik korumalarına sahip olmaya devam edeceğini teyit edip etmemeyi tartıştı. Şikayette yer alan bir e-posta alışverişine göre, Meta‘nın Çin müzakere ekibiyle görüştükten günler sonra, gizlilik ekibi Hong Kong kullanıcılarının haklarını zayıflatmaya istekliydi.

Bir gizlilik politikası çalışanı, “FB, Çin’de faaliyet gösterebilmek karşılığında, Çin hükûmetine Hong Konglu kullanıcıların verileri de dahil olmak üzere Çinli kullanıcıların verilerine erişim izni vermeyi kabul edecek” diye yazdı.

Şikayete göre, 2015 yılına gelindiğinde Meta ve Çinli yetkililer şirketin o yılın sonlarında Çin’de faaliyet göstermesi için daha ayrıntılı bir plan üzerinde görüşmeye başladılar.

Lu‘ya gönderilen teklifin bir kopyasına göre, önerilen anlaşmanın bir yinelemesine göre, Çinli bir özel sermaye şirketi olan Hony Capital, ülkeye seyahat eden yabancılar da dahil olmak üzere Çin merkezli kullanıcılar tarafından yayımlanan içeriğin “geçerli yasalarla tutarlı” olup olmadığını gözden geçirmek ve karar vermekten sorumlu olacaktı.

Şikayete göre Meta, bu çabaya yardımcı olmak için, Facebook‘taki kısıtlanmış terimleri ve popüler içeriği otomatik olarak tespit etme yeteneği de dahil olmak üzere, Çin’in incelemesi için özel olarak tasarlanmış bir sansür sistemi kurdu. Belgeler, şirketin sistemi desteklemek üzere en az 300 içerik moderatörünü işe almayı kabul ettiğini gösteriyor.

Belgeler, Çin Siber Uzay İdaresi ile sistemin gözden geçirilmesinin ardından, hükûmet yetkililerinin ABD hükûmetinin Çinli kullanıcıların ülke dışında depolanan verilerine erişebileceğine dair endişelerini dile getirdiğini gösteriyor.

Lu 2015 yılında görevinden alındı ve ardından rüşvet suçlamasıyla 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Ülkedeki baş düzenleyici destekçilerinden birini kaybetmesine rağmen Meta Çin pazarını takip etmeye devam etti. Şikayete göre 2017 yılında Meta, çalışanlarından biri tarafından kurulan Çin merkezli bir şirket adı altında gizlice birkaç sosyal uygulama başlattı.

Şikayete göre aynı yıl Meta, ülkedeki en üst düzey internet düzenleyicisi Zhao Zeliang‘ın harekete geçmenin şirketin “karşılıklı çıkarları ele alma” isteğini gösterebileceğini önermesinin ardından, zengin bir Çinli iş adamı ve Çin hükûmetini eleştiren Guo Wengui‘nin hesabını kısıtladı.

Meta yetkilileri, şikayette yer alan bir toplantıya ilişkin dahili notlara göre, “Guo’nun hesabı hakkında yapabileceğimiz bir şey yoksa, işbirliğimiz üzerinde bir etki olacaktır” sonucuna vardı. Aynı yılın ilerleyen günlerinde Meta, içerik kurallarının ihlal edildiği gerekçesiyle Guo ile bağlantılı bir sayfayı kaldırdı ve hesabını kısıtladı.

2019 yılına gelindiğinde Meta, Trump yönetiminin ticaret konusunda Çin’e karşı şiddetli bir savaş yürüttüğü sırada Çin’deki hedeflerinden vazgeçmişti.

Şimdi ise Meta, Washington’un Çin’e yönelik agresif tutumundan faydalanmayı hedefliyor. Zuckerberg bu yıl şirket genelinde yapılan bir toplantıda çalışanlara, Çin merkezli TikTok‘un ABD’de yasaklanması halinde işlerinin kolaylaşacağını söyledi.

The Post tarafından dinlenen bir toplantı kaydına göre Zuckerberg, “Onlar bizim ana rakiplerimizden biri” dedi. “Bu, başvurabileceğimiz bir kart.”

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…