23:43:51

Bu şehir sivrisineği Afrika’da sıtmayla mücadeleyi rayından çıkarma tehdidinde bulunuyor…

Yeni bir araştırmaya göre, Anopheles stephensi iyi bilinen bir sıtma sivrisineğidir, ancak yetersiz donanımlı şehirlerde dramatik, mevsim dışı salgınlara neden olduğu Etiyopya’da hâlâ yeni sayılır. Bu yılın başlarında, Etiyopya’nın doğusunda bir ulaşım merkezi olan Dire Dawa kentinden şaşırtıcı bir rapor geldi. ABD Başkanı’nın Sıtma Girişimi ile çalışan CDC entomologu Sarah Zohdy, “Bu, Etiyopya’da kurak mevsimde görülen ilk kentsel sıtma salgınıydı" diyor. “Ve bağlam açısından," diye ekliyor, “Etiyopya’da kurak mevsim sıtması olan bir şey değil."

Yağmur mevsimi boyunca ya da kırsal alanlarda sıtma, dünyanın hastalıktan en çok etkilenen bölgesi olan Afrika’da yaygındır. Dolayısıyla Etiyopya’dan gelen rapor olağandışıydı. Zohdy ve meslektaşlarının 1 Kasım’da Amerikan Tropikal Tıp ve Hijyen Derneği‘nin yıllık toplantısında sunacakları yeni araştırmada, vakalardaki bu artışın nedeninin Etiyopya’ya nispeten yeni gelen Anopheles stephensi sivrisineğinin omuzlarına – ya da daha doğrusu hortumlarına – düştüğünü söylüyor.

“Bu sivrisinek bilim için hiç de yeni değil" diyor Zohdy. “Aslında muhtemelen dünyada en iyi çalışılmış sıtma sivrisineklerinden biri."

Ancak şimdiye kadar sadece Güney Asya ve Arap Yarımadası’nda bulunmuştu. Ardından 2012 yılında Doğu Afrika ülkesi Cibuti’de dramatik bir sıtma salgını görüldü. Ülke, limanlarından birinde yeni sivrisineğin kıtadaki ilk tespitini doğruladığında hastalığı ortadan kaldırmaya yaklaşıyordu.

Zohdy, “O yıldan bu yana, bir milyondan az nüfusa sahip Cibuti’de sıtma vakaları 36 kat arttı" diyor. “Yani Cibuti’de artık sıtmanın ortadan kaldırılmasından söz etmek mümkün değil."

Sivrisinek şimdi Somali, Sudan, en son Nijerya ve muhtemelen başka yerlerde de ortaya çıktı. Yeni araştırma Dire Dawa’ya odaklanıyor ve ilk kez bilim insanlarının şüphelendiği şeyi, yani bu dramatik sıtma salgınlarının arkasında yeni sivrisineğin olduğunu gösteriyor.

Bu endişe verici bir durum, çünkü Afrika kıtasının büyük bir bölümü on yıllardır sıtmaya karşı bir mücadele içindeydi. Şimdi, zorlukla kazanılan az miktardaki ilerleme de silinme tehlikesiyle karşı karşıya. Zohdy, “Bu, bildiğimiz sıtmayı değiştirme potansiyeline sahip bir sivrisinek" diyor.

Böceğin kentsel ortamlarda kendisine avantaj sağlayan birkaç özelliği var. Birincisi, “tipik sıtma sivrisineklerinde onları mevsimsel olarak görme eğilimindeyiz" diyor Zohdy. “Bu sivrisinek yıl boyunca büyüyor."

Etiyopya, Addis Ababa’daki Armauer Hansen Araştırma Enstitüsü‘nde yapılan çalışmanın ortak yazarlarından Fitsum Girma Tadesse, mevsimsel yağmurlara ya da su birikintilerine ve göletlere güvenmek yerine, “temizden kirliye, küçükten büyüğe" insan yapımı su depolama kaplarında üremeyi sevdiğini söylüyor.

Fitsum, “Hızla genişleyen kentsel ortamlar ve zayıf altyapı nedeniyle insanlar suyu kaplarda saklama eğiliminde" diyor.

Kentsel alanlardaki insanlar sıtmaya çok az maruz kalma eğilimindedir, bu da onları hastalığa yakalanmaya daha yatkın hale getirir. Ve bu sivrisinekler, geleneksel olarak yatak ağlarını ve ev ortamlarını tedavi etmek için kullanılan böcek ilaçlarına karşı büyük ölçüde dirençlidir.

Fitsum, “Yani aynı şeyi yapmaya devam edersek, bu sivrisineği hedef almakta başarılı olamayız" diyor. “Yenilikçi olmamız gerekiyor."

Bu tür müdahaleler arasında sivrisinekleri öldürmek için yeni böcek ilaçları, sıtma parazitine darbe vurmak için yeni ilaçlar geliştirmek ve yeni sivrisinek larvalarını öldürmek için suyu arıtmak yer alıyor. Daha geniş kapsamlı su sanitasyonu ve hijyen çabalarını da içeren larvaların bu şekilde yönetilmesi, bu sivrisineklerin çok sayıda bulunduğu Hindistan’da zaten kullanılmaktadır. Zohdy, bunun değerli doğal su kaynaklarının kullanılabilir kalmasını sağlayacak şekilde yapılması gerektiğini söylüyor. Bu, yıkıcı bir kuraklık yaşayan Etiyopya gibi bir yerde özellikle önemlidir.

Ayrıca Fitsum, insanların davranışlarını değiştirmelerini sağlamanın da önemli olduğunu söylüyor. Örneğin, “yapabileceğiniz seçeneklerden biri, gereksiz tüm su saklama kaplarını kaldırmak" diyor. “Diğeri ise konteynerlerin üzerine fiziksel bariyerler koymak, örneğin üzerlerini örtmek. Yani insanları ikna etmeniz, onlarla iletişim kurmanız gerekiyor."

Fitsum sıtmaya karşı mücadelenin her zaman bir üçgen gibi olduğunu söylüyor. Hastalanan insanlar, hastalığa neden olan parazit ve her şeyi taşıyan sivrisinek. “Dolayısıyla, diğerinin kullandığı mekanizmaya saldırmak ya da ondan kaçmak için sürekli birbirimizi kovaladık" diyor.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…