Koronavirüsün bulaştığı kişiler, hafif ila ölümcül arasında değişen semptomlara sahip olabiliyor. Şimdi, iki yeni analiz, yaşamı tehdit eden vakaların bazılarında hastaların bağışıklık sistemlerindeki zayıf noktalara kadar iz sürülebileceğini gösteriyor.

Koronavirüsün nedeniye hasta olan şiddetli COVID-19 hastalarının en az yüzde 3,5’i, antiviral savunmada rol oynayan genlerde mutasyonlara sahip. Ve hastalığı geçiren hastaların en az yüzde 10’u virüsle savaşmak yerine bağışıklık sistemine saldıran “oto-antikorlar" oluşturuyor. Rockefeller Üniversitesi’nden Howard Hughes Tıp Enstitüsü Araştırmacısı Jean-Laurent Casanova, 24 Eylül 2020’de yayımlanan iki makalede yayınlanan sonuçların, yaşamı tehdit eden COVID-19’un bazı temel nedenlerini belirlediğini iddia ediyor.

Bu zararlı antikorları pek çok hastada görmek “Şaşırtıcı bir gözlemdi" diyor. “Bu iki makale, COVID-19’un bazı insanlarda neden bu kadar şiddetli olabileceğinin ilk açıklamasını sağlarken, aynı virüsün bulaştığı diğerlerinin çoğunda neden sorun olmuyor sorusuna cevap arıyor."

Casanova, çalışmanın teşhis ve tedavi açısından önemli etkileri olduğunu söylüyor. Birisi virüs için pozitif sonuç verirse, oto-antikorlar için de “kesinlikle" test edilmelidir tıbbi takip ile. “Bu tür antikorları kandan uzaklaştırmak hastalığın semptomlarını hafifletebilir."

Casanova’nın ekibi, dünyanın dört bir yanındaki klinisyenlerle işbirliği içinde, ilk olarak Şubat ayında COVID-19 hastalarını çalışmalarına kaydetmeye başladı. O zamanlar, bu hastaların bağışıklık sistemlerinde onları özellikle virüse karşı savunmasız kılan altta yatan zayıflıklara sahip olup olmadığını araştırmak için hastalığın şiddetli formlarına sahip gençleri arıyorlardı.

Plan, hastaların genomlarını taramaktı – özellikle de influenzaya karşı interferon bağışıklığında rol oynayan bir dizi 13 gen. Sağlıklı insanlarda, interferon molekülleri vücudun güvenlik sistemi görevini görür. İstilacı virüsleri ve bakterileri tespit ederler ve diğer bağışıklık savunucularını olay yerine getiren alarmı çalarlar.

Casanova’nın ekibi daha önce interferon üretimini ve işlevini engelleyen genetik mutasyonları keşfetti. Bu mutasyonlara sahip kişiler, influenzaya neden olanlar da dahil olmak üzere belirli patojenlere karşı daha savunmasızdırlar. Ekip, COVID-19’lu kişilerde benzer mutasyonları bulmak, doktorların hastalığın şiddetli formlarını geliştirme riski taşıyan hastaları belirlemelerine yardımcı olabilir, ayrıca tedavi için yeni yönlere de işaret edebilir, diyor.

Casanova’nın ekibi Mart ayında dünya çapında şiddetli COVID-19’u olan 500 hastayı çalışmalarına eklemeyi hedefliyordu. Ağustos ayına gelindiğinde, 1500’den fazla hastaya sahiplerdi ve şu anda 3.000’den fazla hasta var. Araştırmacılar hasta örneklerini analiz etmeye başladıkça, genç ve yaşlı insanlarda zararlı mutasyonları ortaya çıkarmaya başladılar. Ekip, incelenen 659 hastadan 23’ünün antiviral interferon üretmeye dahil olan genlerde hatalar taşıdığını buldu.

Araştırmacılar, bu antiviral savunucuların tam bir tamamlayıcısı olmadan, COVID-19 hastalarının virüsü savuşturamayacağından şüpheleniyorlar. Bu düşünce yeni bir fikri ateşledi. Belki şiddetli COVID-19’u olan diğer hastalarda da interferon yoktu – ancak farklı bir nedenden dolayı. Belki bazı hastaların vücutları bu moleküllere kendileri zarar veriyordu. Tip 1 diyabet ve romatoid artrit gibi otoimmün bozukluklarında olduğu gibi, bazı hastalar vücudu hedef alan antikorlar üretiyor olabilir. Casanova, “Bu bizim için bir Eureka anıydı" diyor.

Ekibin hayatı tehdit eden COVID-19’u olan 987 hastayı analiz etmesi tam da bunu ortaya koydu. Hastaların en az 101’inde çeşitli interferon proteinlerine karşı oto-antikorlar vardı. “‘Bingo’ dedik!" diye hatırlıyor Casanova . Araştırmacılar, bu antikorların interferon etkisini engellediğini ve hafif COVID-19 vakaları olan hastalarda bulunmadığını keşfetti.

Belçika’daki KU Leuven Üniversite Hastanelerinde çocuk doktoru olan ve bu yılın başlarında hastaların çalışmaya alınmasına, örneklerin toplanmasına ve deneyler yapılmasına yardımcı olan çalışmanın ortak yazarı Isabelle Meyts, “Bu eşi görülmemiş bir bulgu" diyor. Bu antikorların varlığını test ederek, “kimin ciddi şekilde hastalanacağını neredeyse tahmin edebilirsiniz" diyor.

Ekip, zararlı antikorlara sahip hastaların büyük çoğunluğunun – yüzde 94’ünün erkeklerden oluştuğunu ortaya çıkardı. Meyts, erkeklerin COVID-19’un şiddetli formlarını geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu ve bu çalışmanın bu cinsiyet değişkenliği için bir açıklama sunduğunu söylüyor.

Casanova’nın laboratuvarı şu anda bu oto-antikorların arkasındaki genetik sürücüyü arıyor. X kromozomundaki mutasyonlarla bağlantılı olabileceklerini söylüyor. Bu tür mutasyonlar kadınları etkilemeyebilir, çünkü ilkindeki herhangi bir kusuru telafi etmek için ikinci bir X kromozomuna sahiptirler. Ancak yalnızca tek bir X taşıyan erkekler için, küçük genetik hatalar bile önemli olabilir.

Klinik olarak ekibin yeni çalışması ileriye bakınca doktorların ve sağlık görevlilerinin aşı dağıtım stratejileri ve hatta potansiyel tedaviler hakkındaki düşüncelerini değiştirebilir. Bir klinik araştırma, örneğin, oto-antikorlara sahip enfekte kişilerin, oto-antikorlar tarafından nötralize edilmeyen 17 interferondan biriyle veya antikorları hastaların kanından çıkaran tıbbi bir prosedür olan plazmaferez ile tedaviden fayda sağlayıp sağlamadığını inceleyebilir. Meyts, her iki yöntemin de bu zararlı antikorların etkisini potansiyel olarak önleyebileceğini söylüyor.

Mevcut çalışmaya ek olarak Meyts, Casanova ve COVID Human Genetic Effort adlı uluslararası bir konsorsiyumda yer alan diğer yüzlerce bilim insanı, koronavirüs bulmacasının ikinci bir parçasını anlamak için çalışıyor. Hastaları özellikle COVID-19’a karşı savunmasız kılan faktörleri aramak yerine, koruyucu olabilecek genetik faktörlerin tersini arıyorlar. Şimdi, şiddetli COVID-19 hastalarının evlerinden, virüse maruz kalan ancak hastalığı geliştirmeyen kişileri gözleme alıyorlar. Casanova, “Laboratuvarımız şu anda tam hızda çalışıyor" diyor.