14:02:16

Zerdeçalın insanları öldürmesi nasıl engellenir? Gelişmekte Olan Ülkeler Bangladeş’ten Ders Almalı

Zerdeçal iyi bir körinin anahtarıdır; bunu herhangi bir Güney Asyalıya sorabilirsiniz. Baharat kendine özgü bir tat, aroma ve parlak sarı renk sağlar. Pek çok kişi zerdeçal tüketmenin, hatta zerdeçalla banyo yapmanın da sağlık açısından pek çok faydası olduğuna inanıyor. Ancak Güney Asya’nın büyük bölümünde ve belki de çok daha ötesinde bu baharatın korkunç bir bedeli de var…

Çünkü buralarda satılan zerdeçal, altın rengini parlatmak için rutin olarak kurşun kromat ile karıştırılıyor. Ve bir nörotoksin olan kurşuna maruz kalmak kalp ve beyin hastalıkları riskini artırıyor. Kurşun zehirlenmesi bilişsel gelişimi engellediği için çocuklar özellikle savunmasızdır. Washington’daki bir düşünce kuruluşu olan Küresel Kalkınma Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, yoksul ülkelerdeki çocuklar arasındaki kurşun zehirlenmesi, zengin ülkelerdeki yaşıtlarıyla aralarındaki öğrenme farkının %20’sini açıklamaktadır.

Lancet Planetary Health dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, Güney Asya’daki insanlar kanlarında en yüksek kurşun seviyelerine sahip. Bunun ana nedenini saptamak uzun zamandır zor görünüyordu, çünkü kurşun bölgede her yerde bulunuyor. Metalin izlerine pişirme kaplarında, kozmetik ürünlerinde ve diğer günlük ürünlerde rastlanabiliyor. Ancak 2019 yılında Stanford Üniversitesi ve bir sağlık araştırma enstitüsü olan Bangladeş Uluslararası İshal Hastalıkları Araştırma Merkezi‘nden (ICDDR, B ) bir araştırmacı ekibi zerdeçal tağşişine odaklanmaya başladı. Ülkenin gıda güvenliği otoritesi ve Bangladeş’in güçlü başbakanı Şeyh Hasina‘ya kadar uzanan politikacılarla birlikte çalışarak, zerdeçalda kurşun kromat pigmenti kullanımının kökünü kazımak için ülke çapında bir kampanya başlattılar. Environmental Research dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre bu kampanya son derece başarılı oldu.

• Bangladeş kurşun zehirlenmesine karşı bir darbe vurdu.
• Hindistan’ın yöneticileri komşularından ders alacak kadar akıllı mı?

İki yıldan kısa bir süre içinde Bangladeş pazarlarında tespit edilebilir kurşun içeren zerdeçal örneklerinin oranı %47’den %0’a düştü. Kurşun tağşişinin bu şekilde ortadan kaldırılmasının halk sağlığı üzerinde neredeyse anında bir etkisi oldu. Zerdeçal fabrikalarında çalışan işçiler arasında kan kurşun seviyeleri ortalama %30 oranında düşmüştür. Bangladeş genelinde kurşuna maruz kalmanın azalması muhtemelen çok az bir maliyetle binlerce hayatı kurtarmıştır. New York merkezli bir çevre STK’sı olan Pure Earth tarafından yapılan bir ön analiz, programın 1 dolar karşılığında bir yıl daha sağlıklı yaşam sağladığını ortaya koymaktadır (Aynı etkiyi nakit transferleri yoluyla yaratmanın 836 dolara mal olduğu tahmin edilmektedir).

Etkili olmak bir yana, hızlı politika müdahalelerinin bile nadir görüldüğü bir bölgede Bangladeş’in başarısı daha da etkileyici. Stanford Üniversitesi‘nden Jenna Forsyth, bu başarının temelinde politika yapıcılara sorunu inandırıcı bir şekilde anlatarak onlardan destek almanın yattığını söylüyor. Jenna Forsyth ve meslektaşları, 2014-2018 yılları arasında Bangladeş kırsalındaki hamile kadınlar arasında zerdeçal tüketimi ile yüksek kurşun maruziyeti seviyeleri arasındaki bağlantıyı göstermek için veri topladı. Bu bulgularla donanan araştırmacılar, sadece Bangladeş’in gıda güvenliği yetkililerini değil, aynı zamanda başbakanlık ofisini de acil önlem almaya ikna etmeyi başardılar.

Bunu izleyen kitlesel medya kampanyası, kurşun içeren zerdeçal hakkında grafik uyarılar içeriyordu. Şeyh Hasina ulusal televizyonda sorun hakkında yorum yaptı. Marketlerde ve kamuya açık alanlarda konuyla ilgili yaklaşık 50.000 ilan asıldı. Büyük bir zerdeçal işleyicisinde araştırmacılar, baharatın üretildiği yumruların toz haline getirilmesi, renklendirilmesi ve paketlenmesinden sorumlu olanları kurşunun nasıl zehirlediğini göstermek için işçilerin kan örneklerini test etti ve sonuçları kamuoyuna duyurdu.

Zerdeçal tağşişi suç ilan edildi ve bu değişiklik de yayımlandı. Büyük bir zerdeçal üreticisine yapılan baskın televizyonda yayınlandı. İki toptancı bozuk zerdeçal sattıkları gerekçesiyle seyyar bir mahkemede yargılandı ve bu davanın da medyada yer alması teşvik edildi. Toptancılar suçlu bulundu, para cezasına çarptırıldı ve stoklarının çoğuna el konuldu.

Stanford ekibi, zerdeçal tağşişinin daha da yaygın ve köklü olabileceğine inandıkları Hindistan ve Pakistan’da da benzer kampanyaların başlatılmasına yardımcı olmayı umuyor. Bangladeş’te kullanılan zehirli pigmentin büyük bir kısmı Hindistan’dan ithal ediliyor. Baharat tedarik zinciri de Hindistan’da, bir avuç toptancının tüm zerdeçal pazarına hizmet verdiği Bangladeş’e kıyasla daha uzun ve karmaşıktır.

ICDDR‘den Mahbubur Rahman, Bangladeş’ten çıkarılacak daha geniş kapsamlı derslerin her türlü politika sorununa uygulanabileceğini belirtiyor. Bu kişilerin yarattığı ivme daha sonra geniş tabanlı koalisyonlar oluşturularak sürdürülebilir. Bangladeş’te bu, zehirli baharatlara karşı işbirliği yapmak üzere araştırmacıları, hükûmeti, medya kuruluşlarını ve özel firmaları bir araya getirmek anlamına geliyordu. Bu, başarı için gizli bir reçete sayılmazdı; ancak, köri yaparken olduğu gibi, asıl zorluk malzemeleri akıllıca bir araya getirmekte yatıyordu.

Bu içeriği beğendiyseniz lütfen çevrenizle paylaşınız…